80. rocznica operacji „Market-Garden” w Holandii – Harcerska Wyprawa Pamięci
W dniach 18-22.09.2024 harcerze, instruktorzy, starszyzna z lęborskiej 7 Harcerskiej Drużyny Czerwonych Beretów imienia generała Stanisława Sosabowskiego oraz pasjonaci historii (łącznie 51 osób) po raz kolejny uczestniczyli w Harcerskiej Wyprawie Pamięci – tym razem na obchody 80. rocznicy operacji „Market-Garden” w Holandii (największej operacji wojskowej II Wojny Światowej z udziałem wojsk powietrznodesantowych).
Operacja Market Garden była największą operacją wojskową II Wojny Światowej, z udziałem wojsk powietrznodesantowych przeprowadzoną przez aliantów, w której uczestniczyli m. in. spadochroniarze amerykańscy, brytyjscy i polscy.
Poświęcenie polskich żołnierzy i generała Sosabowskiego zostało na wiele lat zapomniane, ale dzięki uporowi mieszkańców holenderskiego miejscowości Driel (w której skakali Polacy) znających prawdę o polskich żołnierzach oraz dzięki zaangażowaniu polskich środowisk historycznych i harcerskich zostali oni przywróceni do godności w Holandii i Polsce.
Uczestnicy odwiedzili miejsca pamięci amerykańskich, brytyjskich i polskich spadochroniarzy, na których złożyli wieńce i zapalili znicze. Wzięli udział w zorganizowanych na wielką skalę, uroczystościach w Arnhem, Ede, Driel i Oosterbeek.
Część uczestników która przyjechali do Holandii wcześniej tj. w środę odwiedziła miejsca lądowań i bitew amerykańskiej 101 Dywizji Powietrznodesantowej (most w Son, Sint Oedenrode, Veghel), 82 amerykańskiej Dywizji Powietrznodesantowej (mosty w Grave, i Nijmegen) i zwiedziła Muzeum Wyzwolenia – Museum Bevrijdende Vleugels k/ Bestu.
W czwartek uczestnicy odwiedzili obozowiska rekonstruktorów z pokazami sprzętu wojskowego z czasów II Wojny Światowej (130 zabytkowych pojazdów wojskowych) – Basecamp w Eerde koło Veghel i Schijndel i zwiedzili Muzeum Wojny Overloon. Harcerze uczestniczyli również w wydarzeniach organizowanych przez wojska amerykańskie (przeprawa przez Ren w Nijmegen, koncert dla weteranów.
Po miejscach walk amerykańskich, brytyjskich i polskich żołnierzy oprowadzał autor programu wyprawy harcmistrz Krzysztof Siwka. Na cmentarzu wojennym w Oosterbeek k. Arnhem oddali hołd polskim i brytyjskim spadochroniarzom, pilotom szybowcowym oraz innym żołnierzom poległym w bitwie pod Arnhem, a na zidentyfikowanych grobach polskich żołnierzy umieścili 75 zdjęć poległych spadochroniarzy przygotowanych przez harcmistrza Krzysztofa Siwka i podharcmistrza Tomasza Olszewskiego.
W piątek uczestnicy Wyprawy Pamięci zwiedzili pola bitwy w Oosterbeek k. Arnhem – miejsca walk polskich spadochroniarzy:
miejsca walk 8 kompanii i części żołnierzy z dywizjonu artylerii przeciwpancernej oraz miejsca walk żołnierzy z pozostałej części 3 batalionu (7 i 9 kompanii) – kamienice na ulicy Stationsweg, w tym miejscu zginął m. in. dowódca 3 batalionu spadochronowego 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej kapitan Ignacy Gazurek.
Następnie zwiedzili Muzeum Bitwy pod Arnhem – Airborne Museum Hartenstein. Po dotarciu do Driel złożyli kwiaty pod pomnikiem swojego patrona generała Stanisława Sosabowskiego i pod pomnikiem Surge Polonia „Powstań Polsko”.
Złożyli także kwiaty na grobie Cory Baltussen –holenderskiej sanitariuszki, która w trakcie bitwy zajmowała się rannymi polskimi żołnierzami, po wojnie do końca swoich dni walczyła o dobre imię i obronę byłych żołnierzy 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, oraz organizowała przyjazdy harcerzy do Holandii. Nazywana przez spadochroniarzy „matką brygady”, a przez harcerzy „babcią Corą”. Następnie zwiedzili wystawę plenerową oraz obejrzeli pokazy 6 Brygady Powietrznodesantowej z Krakowa.
Wieczorem wzięli udział w uroczystościach pod Pomnikiem Airborn przy moście obecnie nazywanym John Frostburg (znanego z filmu „O jeden most za daleko”), na cześć pułkownika Johna Frosta dowódcy brytyjskiego 2 batalionu spadochronowego, który dotarł i zdobył północną część tego mostu
Celebracja 80 rocznicy operacji rozpoczęła się uroczystościami w Arnhem, towarzyszyły temu: parada ulicami Arnhem, niezwykłe widowisko historyczne i koncert z animacjami świetlnymi „Bridge to Liberation”. Pod Airborn Monument oficjalne delegacje złożyły wieńce, odegrano hymny polski, brytyjski i holenderski.
Sobota- kolejny dzień obchodów rozpoczął się na wrzosowiskach Ginkelse Heide w Ede (historycznym zrzutowisku brytyjskiej 1 brytyjskiej Dywizji Powietrznodesantowej z 1944 roku i w pobliżu lądowania polskiego rzuty szybowcowego)
Harcerze wraz z tysiącami przybyłych obserwowali niezwykłe desantowanie 700 angielskich, polskich, amerykańskich, niemieckich i holenderskich spadochroniarzy oraz pokazy lotnicze. Wśród skoczków byli dowódcy jednostek powietrznodesantowych państw NATO. Desantowanie obserwował także Król Niderlandów Wilhelm-Aleksander.
Następnie uroczystości przeniosły się do Driel na Plac, gdzie polskich spadochroniarzy upamiętnia pomnik Surge Polonia (Powstań Polsko) i tablica poświęcona gen. Stanisławowi Sosabowskiemu, rozpoczęły się poruszającymi przemówieniami, oraz wyjątkowym pokazem skoków 6 BPD. Premier Holandii wyrażając szczególne podziękowanie dla polskich spadochroniarzy z 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej gen. St. Sosabowskiego, powiedział o nich „Ryzykowali życie dla ludzi, których nie znali, w kraju, który nie był ich krajem”.
Po uroczystościach odbył się Piknik Polski z pokazami sprzętu 6 Brygady Powietrznodesantowej z Krakowa.
Podczas okolicznościowego spotkania lęborscy harcerze podziękowali Fundacji Driel-Polen, której celem jest kultywowanie pamięci udziału 1. Polskiej Samodzielnej Brygady Spadochronowej w Bitwie pod Arnhem poprzez organizowanie corocznych uroczystości upamiętniających desant, rozpowszechnianie informacji na temat udziału polskich żołnierzy w Bitwie pod Arnhem oraz angażowanie mieszkańców Driel w uroczystości. Przewodniczącemu Fundacji p. Arno Baltussenowi oraz członkom zarządu przekazano list oraz zdjęcie drużyny i pamiątkowy ryngraf.
Uczestnicy wyprawy podziękowali także za wieloletnią pomoc przyjaciołom drużyny: Ilze z Holandii i harcmistrzowi Andrzejowi Woźniczce ze Skawiny.
Niezwykle wzruszająca dla wszystkich uczestników wyprawy była wielka wdzięczność Holendrów, którzy przechowują pamięć o tych wydarzeniach z pokolenia na pokolenie, podkreślając, że odważne czyny polskich spadochroniarzy pomogły utorować im drogę do wolności. Harcerze doświadczyli tego uczestnicząc w celebracji rocznicy jak również w czasie bezpośrednich rozmów z mieszkańcami okolic Arnhem.
Na zakończenie obchodów w niedzielę odbyła się uroczystość na Cmentarzu Wojennym w Arnhem-Oosterbeek (British War Cementary), na którym spoczywa 1764 alianckich żołnierzy, w tym 93 polskich spadochroniarzy z 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Uroczystość odbyła się z pełnymi honorami wojskowymi, z udziałem Jej Wysokości Księżniczki Anny, przedstawicieli władz państwowych i samorządowych Królestwa Niderlandów. Nabożeństwo ekumeniczne odbyło się z udziałem kapelanów różnych wyznań, złożono kwiaty. W tym bardzo wzruszającej uroczystości wgięło udział kilku weteranów II Wojnie Światowej i kilka tysięcy osób m. in. setki brytyjskich weteranów z okresu po II Wojnie Światowej.
Uroczystości 80 rocznicy operacji Market Garden były wielowymiarowym wydarzeniem, pełnym głębokich treści i patriotycznych wzruszeń.
Obszerna galeria zdjęć już wkrótce.
Na teraz zapraszamy do galerii zdjęć na stronie miasta Lęborka: